90% respiratornih infekcija gornjeg respiratornog sistema uzrokuju virusi.

Poznato je više od 200 vrsta virusa koji izazivaju simptome prehlade. Najčešće su to rinovirusi (grč. rhinos=nos), reovirusi, koronavirusi, virusi parainfluence i drugi manje zarazni virusi koji izazivaju običnu prehladu. Ostali respiratorni virusi izazivaju febrilni respiratorni katar, dok virusi influence tip A, B i C izazivaju gripu.

Dok virusi izazivaju običnu prehladu i gripu, bakterije češće uzrokuju upale uha, sinusa i grla ili mogu izazvati bakterijsku infekciju kao komplikaciju nakon prethodno preležane virusne bolesti (upala uha, upala sinusa i streptokokna upala grla).

Gripa je znatno ozbiljnija bolest gornjeg dijela respiratornog sistema uzrokovana virusima gripe koji se pojavljuju svake godine (sezonska gripa).

Obična prehlada najčešće prolazi bez povišene tjelesne temperature i opštih simptoma. Komplikacije se rijetko razvijaju, a liječenje treba da bude usmjereno na otklanjanje simptoma bolesti i podizanje imuniteta. Gripa ima teže simptome: visoku temperaturu, glavobolju, opštu malaksalost, bolove u mišićima. Uglavnom se liječi otklanjanjem simptoma.

Primjena antibiotika u liječenju akutnih nekomplikovanih virusnih infekcija respiratornog sistema – potpuno  je neopravdana, čak i štetna. Ako ih uzimamo onda kada to nije potrebno – antibiotici smanjuju naše odbrambene sposobnosti. Takođe, učestala upotreba antibiotika uzrokuje i njihovu neefikasnost jer bakterije stvaraju tvz. otpornost na takve antibiotike.

Prevencija …

Uz vakcinisanje kao aktivni oblik prevencije gripe i jedini koji je gotovo potpuno efikasan, treba obratiti pažnju i na navike u svakodnevnom životu.

Jesu li svakodnevne navike važne?

U prevenciji gripe, kao i svake druge zarazne bolesti, važno je dobro stanje imunog sistema i svih sistema organa, kao i fizioloških procesa koji organizam održavaju u optimalnom stanju.

Na šta treba obratiti pažnju u ishrani?

Istraživanja su pokazala pozitivan učinak pojedinih materija iz hrane na naš imuni sistem – u smislu bolje odbrane organizma od mikroorganizama i kraćeg trajanja bolesti. Ovdje se prvenstveno misli na takozvane antioksidanse iz hrane. To su jedinjenja koji imaju zaštitni učinak na naše ćelije, odnosno organizam. Antioksidansima se smatraju brojni minerali ili vitamini, ali i druga jedinjenja koja unosimo u organizam. Polifenoli i optimalan omer omega – 6 i omega- 3 masnih kiselina takođe pomažu u  prevenciji upalnih procesa i podizanju imuniteta organizma.

Najpoželjnije namirnice su: brokoli, jabuke, zeleni čaj, citrusno voće, crvena paprika, kiseli kupus, crni grah, suho voće, đumbr, žitarice, maslinovo i laneno ulje i masna riba (tunjevina, skuša, haringa, sardina).

Obratite pažnju da unosite hranu različitih boja. Na primer: crvene (rajčica, jabuke) i ljubičaste namirnice (patlidžan, grožđe, šljie) sadrže korisna (antioksidativna) jedinjenja koja im daju upravo tu boju.

Kako nam pomaže redovna telesna aktivnost?

Redovna tjelesna aktivnost umjerenog intenziteta ubrzava rad srca što je jedan od uslova dobrog zdravlja na duže staze, a naročito tokom sezone gripe. Tokom vježbanja ćelije imunog sistema se ubrzano kreću kroz tijelo i efikasnije uništavaju mikroorganizme. Ovaj učinak traje nekoliko sati nakon prestanka fizičke aktivnosti. Međutim, umjerena svakodnevna tjelesna aktivnost ima pozitivan učinak i znatno duže. Duboko disanje prilikom tjelesne aktivnosti takođe doprinosi boljem opštem stanju organizma. Nije zanemariv ni pozitivan učinak tjelesne aktivnosti na stres. Snižavanje nivoa hroničnog stresa smanjuje nivo kortizola i noradrenalina koji kod dugotrajnog lučenja nepovoljno djeluju na imunološke procese organizma.

Kako su povezani stres i naš imuni sistem?

Svakodnevna napetost i hronična briga narušavaju psihičko zdravlje i nepovoljno utiču na imunitet. Nivo hormona stresa – kortizola i noradrenalina koje luči nadbubrežna žlijezda  – u hroničnom stresu su u porastu. Previsoki nivoi holesterola smanjuju djelotvornost imunog sistema i smanjuju sposobnost obrane od infekcije. Zato se osobe koje su pod stresom lakše razbole.

Poželjno bi bilo prepoznati stanje prekomjernog, odnosno hroničnog stresa i primijeniti postupke koji ga mogu umanjiti: metode relaksacije, učenje vještina nošenja sa stresom, učenje upravljanja snažnim emocijama kao što su: ljutnja, briga, tuga.

Znamo li dovoljno o higijeni?

Iako često smatramo kako se to podrazumijeva – potrebno je naglasiti važnost higijene u prevenciji zaraznih respiratornih bolesti.Često pranje ruku najefikasniji je način zaštite od mikroorganizama. Preporučuje se pranje sapunom (temperatura vode je irelevantna) barem dvadeset sekundi. Ako tekuća voda i sapun nisu dostupni, mogu se koristiti antibakterijske maramice i gelovi koji uništavaju većinu vrsta bakterija, virusa i gljivica.

Pranje ruku jedna je od osnovnih korisnih navika u prevenciji prehlade i gripe, ali nije dovoljno oprati samo šake. Istraživanja su pokazala da se na  podlakticama nalazi više bakterija nego na šakama. Nakon pranja, ruke treba brisati papirnim ubrusima. Pamučni ubrusi mogu da sadrže puno mikroorganizama. Dokazano je da papirni ubrusi sadrže manje bakterija od pamučnih i bolji su izbor – naročito na javnim mjestima. Pranje ruku posebno je važno prije jela i nakon kihanja, kašljanja ili istresanja nosa. “Važno je izbjegavati dodirivanje lica, oka, nosa i usta neopranim rukama.”

Pri kihanju i kašljanju treba koristiti papirnu maramicu za jednokratnu upotrebu i nakon korištenja je baciti u kantu za smeće.

Opšte mjere higijene, najprije higijena nosa i pranje ruku, znatno pomažu u sprječavanju zaraze virusima.

Redovno ispiranje usta i grla antiseptičkim sredstvom još je jedna preventivna mjera koju nije loše sprovoditi u sezoni prehlade i gripe. Osim toga, ova navika je korisna i za održavanje higijene i zdravlja sluzokože. Ipak, treba biti oprezan da se sluzokoža ne bi isušila i na taj način smanjila svoju djelotvornost.

Izbjegavanje kontakta sa zaraženim osobama

Gripa i prehlada su zarazne bolesti i lako se prenose uobičajenim socijalnim kontaktom. Izbjegavanje bliskog kontakta sa osobama koje su oboljele je jedan od načina sprječavanja zaraze i širenja bolesti.

U sezoni gripe poželjno je izbjegavati javna mjesta koja nisu dobro provjetrena: čekaonice u bolnicama, tramvaje, koncertne dvorane, kina, pozorišta.

Dovoljno tečnosti…

Često slušamo savjete kako treba piti dovoljno tečnosti kada smo bolesni. To je jednako važno i ako želimo spriječiti pojavu bolesti. Odgovarajući unos tečnosti je uslov za optimalno vlaženje sluzokože grla, nosa i respiratornih puteva. One su važni faktori tvz. „prve odbrane“ od mikroorganizama.

Dovoljan unos tečnosti je važan i za funkcionisanje imunog sistema organizma u užem i u širem smislu, kao i održavanju odgovarajućeg volumena krvi i cirkulacije.

Održavanje optimalne temperature i vlažnosti vazduha u prostorijama u kojima boravimo

Suh vazduh u pregrijanim prostorijama odlično je okruženje za širenje virusa.

Kada se sluzokoža nosa i grla isuše, virusi lakše prolaze tu barijeru. Temperatura u prostorijama ne bi trebala biti previsoka, a poželjna je i upotreba osvježivača i jonizatora vazduha.

Vrlo je bitno i redovno provjetravanje zatvorenih prostorija tokom dana. Nekoliko minuta, više puta u danu, trebalo bi provjetriti prostorije u kojima boravimo. To je posebno važno ako je neko ko boravi u prostoriji bolestan.

Boravak na vazduhu je jedna od mjera prevencije gripe i prehlade. Prehlade i gripe tokom zime nisu uzrokovani hladnim vremenskim prilikama nego širenju zaraze pogoduje dugotrajni boravak u zatvorenim prostorima.

Dovoljno sna …

Dobar i kvalitetan san je takođe važan u odbrani organizma od infekcije. Istraživanja pokazuju da je dovoljno sna neophodno za optimalan rad imunog sistema. Za dobar san zaslužan je melatonin, hormon koji luči žlijezda epifiza. Visok nivo melatonina koja se povezuje sa dubokim snom jača imunitet i štiti od virusa (ali i drugih bolesti).

Odraslima treba 6-8 sati sna, školskoj djeci od 8-10 sati, predškolskoj djeci 10 sati, maloj djeci 12-13 sati, dok novorođenčad spavaju i po 18 sati dnevno.

I na kraju …

Usvajanjem pozitivnih zdravstvenih navika svoj organizam održavamo u optimalnom stanju – što je preduslov dobrog funkcionisanja našeg imunog sistema i sprječavanja infekcije.

Sa druge strane, vakcinisanje je tzv. aktivni način prevencije gripe. Posebno je važno za osobe sa povećanim rizikom od ozbiljnih komplikacija: hronične bolesnike i starije osobe. Vakcinisanjem ne štitimo samo sebe nego i svoju porodicu, saradnike i osobe sa kojima dolazimo u kontakt.

Prevencija- kroz naše navike, ali i kao zdravstveni postupak – mora imati mjesto koje zaslužuje!

Prijavite se na naš Newsletter kako bi redovno na vašu e-mail adresu stizali savjeti koje spremamo za vas.